|
маъносида қўллангани билан кейинги икки шайх ривоят қилган Ибн Умар мавзусидаги ҳадис ўртасида зиддият йўқ. Чунки идда ҳайздан бошланади. Пайғамбар с.а.в. Ибн Умарнинг хотинини ҳайзда талоқ қилганидан хабар топгач, уни қайтишга, то ҳайз кўриб, пок бўлгунига қадар ушлаб туришга, ундан кейин пок ҳолатида талоқ қилишга буюрдилар. Ана шунда идда кейинги ҳайздан бошланади. Шариатга кўра, талоқ аёл ҳайздан пок бўлганидан кейин, у билан қўшилмай туриб, кейинги ҳайздан идда бошланмасидан олдин қилинади. Шундан кейин икки ҳайз идда ўтирилади. Ҳаммаси бўлиб уч ҳайз бўлади. Шу билан ҳайз кўрадиган, жимо қилинган, ҳур аёлнинг иддаси ниҳоясига етади.
يَتَرَبَّصْنَ بِأَنفُسِهِنَّ ثَلاَثَةَ قُرُوَءٍ
иборасида уч сўзи муаннас келяпти. Қандай қилиб, (القرء ) сўзи ҳайз маъносида бўлсин, ахир (القرء ) сўзи музаккар, ҳайз сўзи эса муаннаску, дейилмайди. (Уч сўзи муаннас келгани айтилаётганига сабаб шуки, араб тилида учдан ўнгача бўлган сон билан аниқланиб келган сўз жинс эътибори билан сонни ифодаловчи сўзга қарама-қарши бўлиши керак. Яъни, сонни ифодаловчи сўз муаннас (аёл жинси) бўлса, у музаккар (эркак жинси), аксинча, агар сонни ифодаловчи сўз музаккар бўлса, у муаннас бўлиши керак). Лекин агар сон билан аниқланиб келаётган сўз гарчи маъно эътибори билан муаннас бўлса-да, шакл эътибори билан музаккар бўлса, уни аниқлаб келаётган сонни ифодаловчи сўз муаннас келиши жоиз. Масалан, унда учта эркак ўрдак бор, деймиз. Шу ерда учта сўзини ўрдак сўзининг шаклига асосланиб, музаккар ҳолда ишлатяпмиз. Ўрдак сўзи шаклан муаннасдир. Худди шу каби (القرء ) сўзи шаклан музаккардир. Демак, сонни ифодалаб келаётган сўз сон билан аниқланиб келаётган сўзнинг шаклига қараб ҳам, маъносига қараб ҳам музаккар ёки муаннас бўлиши мумкин экан. Шаклига қараб шундай бўлишига мисол келтириб ўтдик. Энди маъносига қараб, шундай бўлишига мисол келтирамиз. Аллоҳ Таоло айтади:
وَقَطَّعْنَاهُمُ اثْنَتَيْ عَشْرَةَ أَسْبَاطاً أُمَماً
– „Уларни (яъни Мусо қавмини) жамоа-жамоа қилиб ўн икки уруғ-авлодга бўлиб юбордик“. [7:160]
Бу ерда сон муаннас келяпти ва сон билан аниқланиб келаётган сўзнинг маъносига муносиб. Яъни, аниқланиб келаётган сўзнинг шакли музаккардир, маъноси эса (фирқа) муаннасдир.
37-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232